در این مقاله می خوانید:
در هر ساختمان به منظور رفاه ساکنین لازم به تعبیه سیستمی به منظور تامین آب گرم و سرد مصرفی و همچنین سیستم گرمایشی و سرمایشی مناسب است. موتورخانه یک نوع سیستم تاسیساتی حرارتی و برودتی یا گرمایشی سرمایشی است، که در فصل زمستان ساختمان را گرم و در تابستان سرد نگه می دارد. یکی از مهم ترین بخش های ساختمان که املاک سازان هنگام ساخت و ساز باید در نظر بگیرند، موتورخانه است. با املاک داران همراه باشید تا بدانید موتورخانه ساختمان چیست؟ اجزای مهم آن کدامند و برای ایمن نگه داشتن آن چه باید کرد؟
موتورخانه ساختمان که معمولا در زیرزمین یا روی پشت بام قرار دارد، به مکانی گفته می شود که تمامی تجهیزات مکانیکی و الکتریکی مرتبط به تولید آب گرم، سخت گیری آب، پمپ های آب، کنترل آب و کنترل هوای داخلی ساختمان و... در آن تعبیه شده است. ابعاد هر موتورخانه بستگی به سایز تجهیزات و ساختمان شما دارد. هر چه ساختمان بزرگ تر باشد، نیاز به فضای بیشتری برای قراردادن تجهیزات موتورخانه است. البته فضا به نوع و کارایی سیستم مورخانه هم بستگی دارد. محل قرار گیری موتورخانه و جای گذاری آن بسته به طراحی و نقشه کشی و مهندس ساختمان دارد.
یکی از مهم ترین اجزای موتورخانه ساختمان، تجهیزات تامین کننده آب گرم و سرد مثل بویلرها، دیگ آب گرم و چیلر یا دستگاه های سردکن است. آب آشامیدنی و آب مصرفی که از شیر سینک و حمام بیرون می آید، نیز دارای تجهیزات منحصر به خود مانند مخزن های دوجداره یا مخزن های کویل دار است. تجهیزات توزیع کننده هوای سرد و گرم مثل فن کویل، شوفاژ و... به موتورخانه متصل هستند.
در موتورخانه ساختمان بخش دیگری وجود دارد که به انتقال آب سرد و گرم کمک می کند. مثل پمپ ها، کلکتورها و لوله های مختلف که آب در آن حرکت کرده و وارد ساختمان می شود. تجهیزات جانبی مثل منبع انبساط و فیلترها و همچنین تجهیزات الکترونیکی نظیر سوپاپ الکتریکی، سنسور، پردازشگرهای مرکزی، سخت گیرآب و.. نیز از اجزای مهم موتورخانه به شمار می روند. به طور کلی موتورخانه ساختمان دارای بخش های متفاوتی است که در اینجا به معرفی برخی از مهم ترین بخش های آن می پردازیم:
عملکرد دیگ آب گرم به این صورت است که آب وارد دیگ شده، سپس توسط مشعل گرم می شود و توسط پمپ ها و لوله ها به شوفاژ و رادیاتور یا فن کوئل منتقل می گردد، مجددا آب سرد برگشتی به دیگ باز می گردد و این چرخه دائما در حال تکرار است.
مشعل نیز یکی از اجزای مهم موتورخانه است که به دیگ آب گرم نصب می شود. این مشعل وظیفه گرم کردن آب را دارد. سوخت این مشعل گاز شهری یا به ندرت گازوئیل است.
پمپ یکی دیگر از بخش های حیاتی در موتورخانه است که توسط آن آب به گردش در می آید. علاوه بر جریان آب، افزایش فشار آب در ساختمان، انتقال آب گرم و سرد برای سیستم سرمایش و گرمایش است. این تجهیزات بایستی توسط استادکار تاسیسات ساختمان نصب شوند تا به درستی کار کنند.
تعداد پمپ ها و قدرت انها توسط مهندس تاسیسات ساختمان انتخاب می شود، انتخاب تعداد پمپ ها و فشار مورد نیاز برای سیستم های تاسیساتی باید در نقشه تاسیسیاتی که قبل از ساخت و ساز تهیه می شود محاسبه شوند. کم بودن قدرت پمپ برای انتقال آب، باعث فشار آمدن به سیستم های تاسیساتی است، و همچنین کاهش فشار آب در ساختمان است. بالا بودن فشار پمپ های آب، باعث نشتی و حتی ترکیدگی و عدم آب بندی در سیستم لوله کشی ساختمان است.
آب پس از گرم شدن داخل دیگ موتورخانه به منبع کویل منتقل شده و سپس به سمت لوله های مسی هدایت می شود. این لوله ها که دور منبع قرار دارند، به طور غیر مستقیم آب داخل منبع را نیز گرم می کنند. این آب گرم داخل منبع کوئل به سمت واحد های ساختمان منتقل می شود و در شست و شو مورد استفاده قرار می گیرد.
کار لوله ها انتقال آب به موتورخانه، و از موتورخانه به ساختمان است.بعضی از سیستم های تاسیساتی به استفاده از لوله به یکدیگر متصل می شوند. مهندس تاسیسات ساختمان بایستی در زمان اجرای لوله کشی موتورخانه تمام دقت خود را بکار گیرد. در غیر این صورت می تواند خسارت جبران ناپذیری به سیستم گرمایشی و سرمایشی ساختمان وارد کند.
چیلر یا سردکن یکی از اجزای موتورخانه به شمار می رود که در بخش سرمایش کاربرد دارد. این دستگاه با کاهش دمای آب و منتقل کردن آب با استفاده از پمپ ها به سیستم های سرمایشی داخل ساختمان مثل فن کویل به خنک ساختن ساختمان کمک می کند. به طور کلی، دو نوع چیلر تراکمی و چیلر جذبی وجود دارد که هر یک طرز کار متفاوتی دارند.
همه ی ساختمان های دارای موتورخانه چیلر ندارند، این سیستم به صورت دلخواه است و قبل از ساختن ساختمان و زمان نقشه کشی محل قرارگیری آن باید طراحی شود. این سیستم نیازمند مهندس تاسیسات مربوط به خود است. این سیستم هم امکان قرارگیری در موتورخانه و هم در پشت بام ساختمان امکان پذیر است.
بویلر یک سیستم گرمایشی است که معمولا برای آب مصرفی گرم، گرم کردن ساختمان های بلند، مناطق سرد یا صنایع بکار می رود. سوخت این سیستم سوخت مایع و یا گاز شهری است. آب توسط مشعل بویلر گرم می گردد و سپس توسط پمپ ها و لوله ها به تجهیزات تبادل گرمایشی مثل شوفاژ و فن کویل انتقال داده می شود. در نتیجه محیط ساختمان را گرم خواهد شد.
بویلر هم مثل چیلر نیازمند مهندس تاسیسات است و در زمان نقشه کشی محل قرارگیری، میزان فشار و ابعاد ساختمان در نظر گرفته شود. همه ی موتورخانه های ساختمان بویلر ندارند، این سیستم به صورت صلیقه ای است.
کلکتور موتورخانه وظیفه تقسیم لوله های آب سرد و گرم در ساختمان را عهده دارد. این دستگاه به توزیع یکنواخت آب سرد و گرم در سرتاسر ساختمان کمک می کند. همچنین باعث دسترسی مستقیم به مصرف کننده ها و تنظیم فشار آب می شود. بنابراین یکی از مهم ترین بخش های موتورخانه است که در دنیای مدرن طرفداران زیادی دارد.
سیستم هوشمند موتورخانه باعث می شود تجهیزات داخل موتورخانه با توجه به نیاز حرارتی ساختمان به کار گرفته شوند، و در دمای مناسب قرار گیرند. در واقع سنسورهای ساختمان با توجه به شرایط محیطی، این نیاز را تشخیص داده و ساختمان را گرم یا سرد می کنند. از مزایای این سیستم می توان به کاهش مصرف انرژی، کاهش میزان استهلاک تجهیزات و رفاه ساکنین اشاره کرد. سیستم های موتورخانه باید در دمای مشخص باشند، مثلا سرمای زیاد بر روی بویلر تاثیر دارد و گرمای زیاد بر روی چیلر، در این حالات میزان مصرف انرژی و استحلاک در طولانی مدت بسیار تاثیر دارد، برای همین از سیستم هوشمند استفاده می شود.
موتورخانه نمی تواند هر جایی از ساختمان قرار بگیرد، قوانین مختلفی در نظام مهندسی برای جای گذاری موتورخانه وجود دارد. سمت و جهت باد، میزان فشار آب، ابعاد ساختمان، نوع سیستم هایی که قرار است در موتورخانه قرار بگیرند در محل قرار گیری موتور خانه در ساختمان تاثیر دارد. معمولا موتورخانه ها را در دو مکان زیر زمین یا منهای یک و پشت بام قرار می گیرند. اگر موتورخانه در داخل ساختمان یا منهای یک قرار گیرد باید رو به دیوار بیرونی یا جایی برای هواکش ها تعبیه شود، چرا که دریچه ها، ورودی ها، دودکش ها در آن قسمت تعبیه شوند.
امروزه به علت کم بود فضا به خصوص برای پارکینگ، موتورخانه ها بر روی پشت بام ساختمان قرار می گیرند. در این حالت همه ی تجهیزات ساختمان در فضای باز پشت بام قرار نمی گیرند، همه تجهیزات موتورخانه امکان قرار گرفتن در فضای باز را ندارند، بلکه اتاقی جهت قرار دادن بعضی تجهیزات تعبیه می شود.
پمپ ها در موتورخانه ساختمان، آب سرد و گرم را توسط لوله کشی مرکزی جابجا می کنند و پس از عبور از شیرهای تنظیم کننده، گرما و سرما را به بخش های مختلف ساختمان می رسانند.
در واقع برخی خانه ها دارای بویلر (شوفاژ یا مولدهای حرارتی) هستند که آب گرم برای گرمایش محیط و آب مصرفی، هر دو را تامین می کند. این سیستم گرمایشی فن کویل، شوفاژ ها و بعضا رادیاتورهای قدیمی هستند.
معمولا خانه ها برای گرم نگه داشتن خانه، یک دیگ بخار دارند. بویلر با کمک سیستم گرمای تابشی یا همان مشعل، آب را تا حد جوش می رساند و سپس آن را به لوله های متصل به رادیاتورها می فرستد و باعث گرم شدن ساختمان می شود. این یک سیستم بسته است و آب داخل آن برای مصرف مناسب نیست.
بنابراین به یک تجهیزات دیگر برای تامین آب گرم آشامیدنی ساختمان نیز نیاز داریم. مگر این که یک سیستم بدون مخزن نصب شده باشد. در چنین شرایطی نیاز به نصب یک آبگرمکن استاندارد مسکونی که فضای موتور خانه را با بویلر به اشتراک بگذارد.
در یک سیستم باز، بویلر هم آب رادیاتورها را تامین می کند و هم زمانی که کسی شیر آب داغ را در حمام یا سینک باز می کند، آب را گرم می نماید. سپس آب از بویلر و در امتداد لوله ها حرکت می کند و از طریق شیر آب خارج می شود. بر خلاف آبگرمکن ها، بویلر آب گرم را ذخیره نمی کند.
سیستم چیلر به این صورت است که آب خنک برای مصرف وجود ندارد و یک سیکل بسته فقط برای خنک کردن ساختمان استفاده می شود. چیلرها آب را خنک می کند و در فن کوئل های ساختمان پمپاژ می شود، فن کویل باد خنک را به ساختمان تزریق می کند.
هدف از ساخت موتورخانه در ساختمان های مسکونی و اداری، فراهم آوردن شرایط امن و راحت برای ساکنین است. طرز کار موتورخانه برای گرم کردن آب مصرفی و گرم کردن محیط تقریبا مشابه عملکرد پکیج است. پکیج با استفاده از سوختن یک گاز مایع در داخل دستگاه گرم می شود و سپس توسط پمپ سیرکولاتور در پکیج به حرکت در می آید، آب شروع به حرکت در رادیاتورها می کند. در واقع تفاوت اصلی پکیج و موتورخانه این است که در موتورخانه از دیگ بخار بسیار بزگی استفاده می شود و به تناسب آن نیز شعله های بزرگی برای گرم کردن نیاز است. به همین دلیل موتورخانه نسبت به پکیج پر هزینه تر است. موتورخانه برای ساختمان های بزرگ بسیار مناسب تر هستند. موتورخانه به صورت اشتراکی است ولی پکیج یک واحد به صورت انفرادی است. اگر موتور خانه دچار مشکل شود تمام ساختمان دچار مشکل می شوند. موتورخانه هزینه تعمیر و نگهداری بالایی هم دارد.
به منظور تامین سوخت موتورخانه از گاز یا بعضا گازوئیل استفاده می شود. در اثر احتراق برای گرم کردن دیگ ها، دودی حاصل می گردد که توسط اگزوزها به بیرون هدایت می شوند. آب توسط پمپ ها به داخل لوله ها هدایت می شود. به طور کلی، میزان انرژی مصرفی در موتورخانه ساختمان نسبت به پکیج بسیار بیشتر است. برای همین موتورخانه گرمای بیشتری نسبت به پکیج تولید می کند. همچنین میزان برق مصرفی تفاوت بسیاری دارد.
در واقع هر یک از این سیستم ها دارای مزایا و معایب منحصر به خود هستند. این شما هستید که بایستی از قبل با توجه به شرایط موجود بهترین گزینه برای خود انتخاب کنید. اما باید بدانید که استفاده از موتورخانه در ساختمان ها طرفداران بیشتری دارد.
برای هرگونه نیاز به استادکار خدمات سرمایش و گرمایش ساختمان به سایت املاکداران مراجعه نمایید.
قوانین مربوط به موتورخانه با توجه به موقعیت مکانی شما متفاوت است. بنابراین بایستی مطمئن شوید در منطقه شما چه نکاتی هنگام ساخت این بخش از خانه باید رعایت شود. به طور کلی شما باید با پیمانکاران همکاری کنید تا بر اساس قوانین منطقه خود به ساخت موتورخانه بپردازید. قوانین رایج برای موتورخانه ساختمان به صورت زیر است:
درب های موتورخانه بایستی به سمت بیرون باز شوند، به طور خودکار بسته شوند و در برابر آتش مقاوم باشند.
سقف و دیوارهای موتورخانه نباید پنجره یا شکافی داشته باشد و باید محصور شود.
در شرایطی که موتورخانه داخل زیر زمین قرار دارد، باید برای پوشاندن آن از کاورهای ضد آتش استفاده کنید.
در مواقعی که دریچه هوا نیاز است، بایستی به طور مستقیم از بیرون هوا داخل شود.
بویلرها و چیلر بایستی روی کف بتنی، بلوک های بتنی یا آجر قرار گیرند.
لوله کشی آب گرم برای گرمایش و مصارف خانگی نیاز به عایق بندی دارد.
موتورخانه نیاز به یک سوئیچ وضعیت اضطراری دارد که در زیر زمین بایستی کنار پله ها قرار گیرد.
در شرایطی که می خواهید برای ساخت موتورخانه ساختمان خود اقدام کنید، بهتر است قبل از هر چیز با استادکار خدمات ساختمانی مشورت نمایید. چرا که لازم است نکاتی در محل قرار گیری موتور خانه یا قوانین مرتبط به ساخت آن را بدانید. در این مقاله به توضیح صفر تا صد موتورخانه ساختمان پرداختیم.
.png){kind=icon}
ورود / ثبت نام
